De leraar op school en in de samenleving

Het project 'De leraar op school en in de samenleving' was een meerjarig, vernieuwend project dat liep in de Vlor vanaf het najaar 2019 tot en met het voorjaar van 2022. De centrale vraag van het project was:

We wilden vier kernvragen beantwoorden:

• Wat maakt het beroep van de leraar uniek?
• Hoe kunnen we de aantrekkelijkheid van de leer- en werkplek versterken?
• Hoe kunnen we de professionaliteit van leraren (blijven) versterken?
• Hoe kunnen we het imago en de maatschappelijke waardering voor het lerarenberoep versterken?

Waarom dit project?

Zonder sterke leraren, geen sterk onderwijs. In een sterk evoluerende maatschappij (lerarentekort, digitalisering, diversiteit, …) staat zowel het lerarenberoep als de kwaliteit van onderwijs steeds meer onder druk. Het project is gestart vanuit de bezorgdheid om het groeiende lerarentekort en kwaliteitsvol onderwijs. Het project sluit daarmee aan bij het Vlaams regeerakkoord 2019-2024 dat het lerarentekort, kwaliteitsvol onderwijs en ondersteuningsbeleid als pijlers naar voren schuift.

In het project verkende de Vlor bovendien verschillende participatiemethodes om de klassieke Vlor-consultatiemethode aan te vullen. Dat moet zorgen voor een dynamiek met de representatieve organisaties binnen de Vlor en voor een verbreding van het draagvlak. De raad wil de output van het project ook gebruiken om zijn impact te versterken en sterker proactief te werken. 

Tijdlijn: verschillende stappen en realisaties 

1. Voorbereidende fase

Het project werd voorbereid in het werkjaar 2019-2020. Een projectgroep onder voorzitterschap van Marianne Coopman (COV) en Veerle Hendrickx (Karel de Grote Hogeschool) maakte werk van het positioneren van het project in de Vlor en legde de contouren en de inhoudelijke pijlers ervan vast. Om het project vorm te geven en ervoor te zorgen dat we de juiste vragen en thema’s meenemen, nodigden we 4 maart 2020 11 leraren uit het basis- en secundair onderwijs uit op een lerarentafel.

2. Start van het project: werkjaar 2020-2021

Het project verliep in een aantal etappes. De drijvende kracht achter het project was het lerarenpanel. Dit panel waakte erover dat het project dicht bij de leraar en de leefwereld van de leraar staat.In oktober 2020 deed de Vlor via zijn kanalen een oproep aan leraren om zich kandidaat te stellen voor het lerarenpanel van dit project. Uit 144 enthousiaste inzendingen selecteerde de Vlor een divers panel van leraren. De voorzitter van het panel was VRT-journalist Brigitte Vermeersch. Meer informatie over het panel vind je hier.

De kernvraag rond de uniciteit van het leraarschap werd beantwoord via vier gesprekstafels met heel wat profielen binnen en rond het onderwijswerkveld. De deelnemers aan de gesprekstafels waren erg divers: uiteraard namen heel wat (toekomstige, huidige, ex-)leraren deel, maar ook leerlingen, begeleiders, pedagogen, filosofen en zelfs een loopbaancoach. Vervolgens ging het lerarenpanel met de gesprekstafels aan de slag. Ze formuleerde vijf bouwstenen van het lerarenberoep. De bouwstenen zijn dus via een participatief traject tot stand gekomen. Ze vertrekken niet vanuit wetenschappelijke referentiekaders of theorieën. De bouwstenen vormen een verder referentiekader waaraan het lerarenpanel onder meer de ideeën uit het ideeënplatform zal toetsen. De bouwstenen vind je hier. 

De drie andere vragen rond de leer- en werkplek, de professionaliteit en het imago/waardering van de leraar namen we op via een grootschalig ideeënplatform. Zes weken lang, van 26 april tot 6 juni 2021, verzamelden we op het ideeënplatform deleraar.vlor.be grote en kleine ideeën over de leraar en het lerarenberoep. Het ideeënplatform werd ontwikkeld i.s.m. Citizenlab. In totaal registreerden 951 gebruikers zich op het platform, waaronder meer dan 500 leraren en meer dan 100 directieleden. In totaal verzamelden we 336 ideeën en 449 reacties. Het rapport en meer informatie over het ideeënplatform vind je hier. 

3. Werkjaar 2021-2022

Na het ideeënplatform was het lerarenpanel aan zet. Na denk- en overlegwerk leverde het panel in het eerste deel van het schooljaar 21-22 een reflectieverslag over de professionalisering van de leraar af. In dit reflectieverslag besprak en woog het lerarenpanel de ideeën rond professionalisering die werden gepost op het ideeënplatform. Het panel gaf daarmee input aan de Vlor-werkgroep die een advies over professionalisering voorbereidt. Dat advies werd even later uitgebracht in december 2021. In het tweede deel van het werkjaar bogen de leraren zich over de overige ideeën op het ideeënplatform die geen betrekking hadden op professionalisering. Ook dit resulteerde in een verslag. Beide documenten van het lerarenpanel kun je hier vinden.

Als laatste stap binnen het project bezocht de Vlor drie scholen voor gesprekstafels over het thema van de leraar. Hiermee wilde de projectgroep de blik van een schoolteam meekrijgen in het dossier over de leraar. Deze vorm van rechtstreekse participatie met schoolteams is nieuw voor de Vlor. Het zijn getuigenissen van gesprekken in scholen over beleidsvoorstellen met de focus op haalbaarheid. De verslagen van die gesprekken vind je hier.

Aan het einde van schooljaar 21-22 werd het project afgesloten met een feestelijk slotevent.

BEDANKT voor jullie participatie! 

De Vlor bedankt iedereen, inclusief het lerarenpanel, de schoolteams, de deelnemers aan de diverse gesprekstafels en de gebruikers van het ideeënplatform en ook de projectgroep voor hun participatie aan het project. Het is dankzij de inzet van vele personen uit het werkveld dat het project een rijke set aan documenten heeft opgeleverd. 

Wat na het project de leraar? 

Het is de ambitie van de Vlor om het project en de resultaten uit het project verder te valoriseren, ook binnen de advieswerking. Zo gebruikte de Vlor de input vanuit het project om een advies over de professionalisering van de leraar uit te brengen. Daarna volgde een advies over de lerarenopleiding. Ook de bouwstenen van het lerarenberoep zijn breed gedragen door alle onderwijspartners in de Vlor en vormen een kader waaraan beleidsvoorstellen worden afgetoetst.