Ignaas Devisch over de lessen van de crisis
Op het jaarlijkse startmoment voor de leden van de Vlor was professor Ignaas Devisch de centrale gast. VRT-journaliste Brigitte Vermeersch interviewde de hoogleraar medische filosofie & ethiek over de gevolgen van de coronapandemie, voor de samenleving en voor het onderwijs.
Wat zijn de lessen die we moeten trekken uit de crisis?
Enkele fragmenten uit het interview:
Digitaal vervangt sociale interactie niet
Tijdens de pandemie werden we scherper dan ooit geconfronteerd met het belang van ontmoeting en sociale interactie. Ook in het onderwijs is snel gebleken dat digitalisering onze behoefte aan menselijk contact en ontmoeting niet kan vervangen. Sommige scholen hebben dan ook heel erg ingezet om via de beschikbare kanalen kinderen en ouders te bereiken.
Omdat er op het terrein te lang onduidelijkheid is geweest werd er gerekend op het initiatief van de scholen zelf om de sociale interactie te garanderen. Er waren te grote verschillen tussen scholen. Zo zijn er plaatsen waar de ‘interactie’ zich beperkte tot het toebedelen van taken via de digitale leeromgevingen en waar er nauwelijks interactie was tussen leerkracht en leerlingen. Dat betekent zeer concreet dat er drama’s zijn gebeurd op alle niveaus van het onderwijs: vereenzaming, mentale druk, … Maar ook ontreddering, bij bijvoorbeeld een 14-jarige die plots helemaal zelfstandig moeten werken of zelfs voor studenten in het hoger onderwijs die finaal zelf alles moesten oplossen. Ik heb als docent in het hoger onderwijs zelf het gemis aan interactie met mijn studenten heel erg aangevoeld.
Digitalisering biedt natuurlijk veel mogelijkheden en heeft tijdens de crisis gelukkig heel wat kunnen opvangen. En ook na corona kan het in onderwijs zeker nog zijn nut bewijzen. Maar professor Devisch pleit ervoor dat we de tijd die vrijkomt (door bijvoorbeeld digitale lessen), optimaal gebruiken voor sociale interactie in het onderwijs: tussen leerkracht en leerling, maar ook in het hoger onderwijs. Ik kijk er zelf naar uit om les te geven aan minder grote groepen dan vandaag.
Toegenomen ongelijkheid, sociale mobiliteit via onderwijs stokt
De pandemie maakte ook duidelijk dat kwetsbare groepen harder getroffen worden in crisistijden en legde scherper dan ooit breuklijnen en ongelijkheden bloot: hoe armer en minder lang opgeleid, hoe scherper mensen zijn getroffen. Onderwijs is heel lang een emancipatiemotor geweest tegen die ongelijkheid. Maar die motor tot sociale blijkt al een tijdje te stokken. We moeten daar als samenleving dringend een antwoord op vinden. Wie het gevoel heeft dat hij ondanks alle inspanningen niet vooruit geraakt en geen kansen krijgt, gaat op zoek naar andere circuits in de samenleving en dat is gevaarlijk. Willen we iets doen aan de onveiligheid, moeten we dus op zoek naar sleutelfactoren om bepaalde groepen mee te krijgen.
De school kan natuurlijk niet alles opvangen, maar moet zich minstens bewust zijn van het middenklasmodel waarop ons onderwijs nog steeds gebaseerd is. : kinderen/studenten met een eigen laptop, eigen kamer, stabiele wifi-verbinding, een netwerk van vrienden, stabiele thuissituatie, … dat is in vele situaties niet het geval. Het is minstens een blijvende taak en plicht van onderwijs om ons af te vragen of wat wij vragen van kinderen, ook wel aanwezig is in hun thuissituatie. Voor veel mensen is onderwijs een heel zware investering.
In het interview had professor Devisch het ook over:
