Versterking van onderwijskansen van jongeren met ernstige gedrags- en emotionele problemen

Het afgelopen jaar hield de Vlaamse Onderwijsraad, met de medewerking van deskundigen, een probleemverkenning over de vraag hoe men de onderwijskansen van jongeren met ernstige gedrags- en emotionele problemen kan verbeteren. De probleemverkenning mondde uit in een advies. Over enkele maanden verschijnt ook een boek over de krachtlijnen van een toekomstig beleid voor de opvang van probleemjongeren. Daarin zijn de bijdragen van de deskundigen opgenomen.

Waarom
Het aantal jongeren met ernstige gedrags- en emotionele problemen en de complexiteit van hun problemen nemen volgens de betrokken scholen toe. Dat is problematisch voor de jongeren zelf, voor de scholen en onderwijsmensen die hen opvangen en voor de samenleving waarin ze straks moeten meedraaien. Daarom zijn extra inspanningen en beleidsinitiatieven nodig vanwege de onderwijspartners: overheid, scholen, pedagogische begeleidingsdiensten, de CLB-sector en welzijnsdiensten. Zij zullen moeten samenwerken en overleggen.

Het advies omschrijft eerst de doelgroep en de problematiek. De Vlor heeft bewust de term gedrags- en emotionele “stoornis” vermeden om niet in een te klinisch debat te verzeilen. Er zijn ook sociale, familiale, culturele aspecten en er is de maatschappelijke kwetsbaarheid van veel probleemjongeren.

Behoeften
Daarna overloopt het advies in grote lijnen welke behoeften de probleemverkenning heeft blootgelegd. Er is bijvoorbeeld nood aan meer expertise over gedrags- en emotionele problemen en hoe daar in het onderwijs kan mee omgegaan worden. Het onderwijs zou ook beter de specifieke behoeften van deze jongeren moeten kunnen achterhalen (behoefte-attest) zodat men er ook een bredere waaier aan flexibele onderwijsvoorzieningen kan voor ontwikkelen.

Modellen
Er zijn eveneens onderwijskundige en opvoedkundige modellen gewenst en daarvan afgeleide maatregelen, opleidingen, beleidsinitiatieven, enz. om adequaat met deze probleemjongeren om te gaan en hen te begeleiden. Die pedagogisch-didactische ondersteuning is nodig in verband met bijvoorbeeld interventiestijlen, leerproblemen - die trouwens vaak samengaan met gedragsproblemen, groepssamenstelling, crisissen, hoe je leerlingen relationele bindingen doet aangaan, hoe je reageert op grensoverschrijdend gedrag, enz.

Organisatie en personeel
Het advies gaat in op aspecten van schoolorganisatie, schoolcultuur en samenwerking tussen scholen en andere sectoren die jongeren met gedragsproblemen helpen. En het besteedt een hoofdstuk aan personeelsbeleid, profiel, samenstelling van het schoolteam, nascholing, begeleiding en zorg om de motivatie en deskundigheid van de onderwijsmensen op peil te houden.

In de conclusie somt de Raad Secundair Onderwijs mogelijke beleidsmaatregelen op die de overheid kan nemen om scholen te ondersteunen die veel jongeren met ernstige gedrags- en emotionele problemen opvangen.