Opvolging Bolognaproces over de Europese hogeronderwijsruimteAdvies over het Romecommuniqué en aandachtspunten voor Vlaanderen

Op 19 november 2020 vergaderden de Europese ministers van Onderwijs over de samenwerking en eenmaking in het hoger onderwijs in Europa. De conclusies daarvan staan gebundeld in het ‘Romecommuniqué’. Dat stelt voorop om tegen 2030 een Europese hogeronderwijsruimte uit te bouwen rond drie centrale begrippen: ‘inclusive’, ‘innovative’, en ‘interconnected’.

De Vlor schuift enkele aandachtspunten naar voren rond die centrale begrippen en past die toe op de Vlaamse situatie. De Vlor vraagt dat dat de breedte van de aandachtspunten in dit advies ook wordt meegenomen bij het verder uittekenen van een internationaliseringsstrategie voor het Vlaamse hoger onderwijs.

Inclusief hoger onderwijs

Door data te verzamelen over de sociale dimensie van hoger onderwijs kan de toegang tot en doorstroom worden versterkt, voor kansengroepen in het bijzonder. De Vlor vraagt dat ook de barrières die de toegang tot digitale middelen bemoeilijken moeten worden weggenomen. Laagdrempelige fysieke mobiliteitsprogramma’s, zoals ‘summer schools’, projectweken en begeleide groepsreizen, bieden kansen om studenten op een bereikbare manier een buitenlandervaring te bieden.

Innovatief hoger onderwijs

Verder moet worden ingezet op studentgecentreerd leren, flexibele trajecten in het kader van levenslang leren en inter- en transdisciplinariteit in onderwijs en onderzoek. Hoger onderwijs moet ten slotte ook innoveren door de ontwikkeling van 21ste-eeuwse vaardigheden en digitale competenties.

Verbonden hoger onderwijs

Naast virtuele en ‘blended’ mobiliteit, benadrukt de Vlor dat fysieke mobiliteit mogelijk moet blijven bestaan, ook naar het Verenigd Koninkrijk (na de Brexit) en het globale zuiden (dus ook buiten Europa). Om de positie van het Vlaamse hoger onderwijs te bewaken en te versterken, moet internationalisering ruimer worden bekeken dan internationale mobiliteit. Er moet ook worden ingezet op structurele Europese samenwerkingen tussen instellingen hoger onderwijs. En voor heel wat thema’s (zoals de klimaatproblematiek) moet een brug worden geslagen tussen onderwijs en andere beleidsdomeinen.

Academische vrijheid

Het communiqué herbevestigt de bevordering en bescherming van de gedeelde fundamentele waarden in de Europese hogeronderwijsruimte. Voor de Vlor mogen die waarden iets duidelijker worden omschreven en is ook academische vrijheid belangrijk voor al het personeel in de hogeronderwijsinstellingen.

Globale afstemming

De Vlor steunt het engagement om niet enkel binnen de Europese hogeronderwijsruimte, maar ook globaal een afstemmingkader te realiseren voor studenten- en stafmobiliteit, fundamentele waarden en erkennen van kwalificaties. In dat opzicht moet ook de synergie tussen de Europese hogeronderwijsruimte (EHEA) en andere onderwijsprocessen, zoals de Europese onderwijsruimte (EEA) en het ASEM Education-proces (Asia-Europe Meeting) moet worden bewaakt.

Voortrekkersrol

Het Bolognaproces is een zeer ingrijpend proces dat op grote schaal een ommekeer heeft teweeggebracht in het hoger onderwijs, ook in Vlaanderen. Om zijn hoger onderwijs kwaliteitsvol en dus internationaal aan de maat te houden, moet Vlaanderen een voortrekkersrol blijven spelen in het Bolognaproces. Via een circulair leerproces waarbij alle landen naar een minimaal niveau worden opgetild, kunnen de discrepanties tussen landen worden beperkt. Een adequate financiering en het wegnemen van de belemmeringen in de regelgeving zijn belangrijke randvoorwaarden om die doelstellingen te halen, ook op Vlaams niveau.